Personal Web Page

İktisadi Zaman Serilerinde Simetrik ve Asimetrik İlişkiler

Ekonometri

İktisadi zaman serilerinin yorumlanması ve birbirleriyle olan ilişkileri bazı ekonometrik teknikler yardımıyla analiz edilebilmektedir. Bu tekniklerden başlıcaları, basit anlamda değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket etmeleri olarak tanımlanan eşbütünleşme analizi ile temelini felsefe bilimine kadar dayandırabileceğimiz nedensellik analizidir. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi ise kısaca bir durumda meydana gelen bir değişme başka bir olayı etkilemesi ve bu etkileşimin süreklilik gösteriyor olmasıdır. Bu durumda ilk gerçekleşen olay neden ikinci gerçekleşen olay ise sonuç olarak nitelendirilir.

Eşbütünleşme ile nedensellik arasındaki bağ ise eşbütünleşik serilerin arasında bir nedensellik ilişkisi olmasından kaynaklanmaktadır. Bu analizler için kullanılan testler ise simetrik ve asimetrik olarak iki gruba ayrılır. Simetri, değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi sırasında iktisadi değişkenlere gelen pozitif ve negatif şokların etkisinin aynı kabul edildiği durumu ifade etmekte iken, asimetri değişkenlere gelen pozitif ve negatif şokların etkilerinin aynı kabul edilmemesi durumunu ifade etmektedir. Değişkenlerde asimetri ekonometri literatürüne Granger ve Yoon (2002) tarafından ekonomik zaman serileri arasındaki saklı eşbütünleşme kavramı ile girmiştir.

Simetrik ve asimetrik testlerin farkını açıklamak için X ve Y gibi iki değişkenimiz olsun ve bu değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek isteyelim. Bu inceleme esnasında simetrik bir test kullanılması durumunda değişkenler oldukları gibi analize dâhil edilirler. Fakat asimetrik bir testin kullanılması durumunda değişkenler Granger ve Yoon (2002 ) çalışmalarında belirttiği gibi pozitif ve negatif bileşenlerine ayrılarak analize dâhil edilirler. Değişkenler pozitif ve negatif bileşenlerine ise aşağıdaki adımlar izlenerek ayrılmaktadır.

Bu ayrım yapıldıktan sonra değişkenler arasındaki ilişkiler araştırılırken, meydana gelen pozitif şokların kendi aralarında ve negatif şoklar ile olan ilişkileri ayrı ayrı incelene bilmektedir. Bu inceleme nedensellik ve eşbütünleşme analizlerinden her ikisi ile de yapılabilmektedir. Uygulamada petrol, borsa ve döviz kuru gibi zaman boyunca oynaklığın fazla olduğu değişkenlerde söz konusu asimetrik ilişkinin incelenmesi, simetrik bir incelemeye göre daha derin analiz yapma olanağı tanımaktadır. Buda yapılan incelemenin daha sağlıklı sonuçlar verdiği gerçeğini ortaya çıkarmaktadır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir